عشق چيست ؟

در لغت، «عشق» را محبت شديد و علاقه‏ ى افراطى و دل بستگى زياد نسبت به يك شئ و يا يك شخص معرفى كرده‏ اند.

اما در اصطلاح: عشق را از كيفيات نفسانى قلمداد مى‏كنند كه به سبب سيطره‏ى شديد تفكر در زيبايى و نيكويى محبوب و كثرت مشاهده‏ى شئون اطوار و آثار حسن معشوق در نفس و جان آدمى تحقق مى‏ يابد. «حكمت الهى عام و خاص، ج 1، ص 139،»

از نظر بوعلى عشق حقيقى در تمام موجودات سارى و جارى است عشق حقيقى همان ابتهاج، سرور، نشاط ناشى از تصور ذات معشوق مى‏باشد. «اشارات و تنبيهات مع الشرح للمحقق الطوسى، جزء سوم، نمط هشتم، ص 360»

عشق در قرآن و روايات:

واژه عشق در قرآن نيامده اما مفهوم آن كه محبت شديد و دل باختن به محبوب می

‏باشد وجود دارد در سوره‏ ى بقره آيه‏ ى 165 آمده است: «الَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبَّاً لِلَّهِ»

(آنها كه ايمان دارند عشقشان به خدا از مشركان نسبت به معبودهايشان) شديدتر

است.عده ‏اى از مترجمان و مفسران «أَشَدُّ حُبَّاً» را به عشق ترجمه كرده‏ اند.

در سوره‏ ى يوسف نيز آمده:

(وقتى جريان محبت و علاقه‏ ى شديد زليخا به يوسف در شهر منعكس شد) گروهى از زنان شهر گفتند: همسر عزيز، جوانش (غلامش) را به سوى خود دعوت می کند عشق اين جوان در اعماق قلبش نفوذ كرده است.

در روايات واژه‏ ى عشق و مفهوم آن مستقيماً به كار رفته است به عنوان نمونه از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله حكايت شده:

«افضل الناس من عشق العبادة فعانقها واحبها بقلبه و باشرها بجسده و تفرغ لها» «وسائل الشيعه، ج 1، ص 83، باب 19، ح 2»

بهترين مردم كسى است كه به عبادت عشق بورزد و با عبادت هم آغوش گردد و از قلب، دوستش بدارد و آن را با بدن انجام دهد و خود را در اختيار آن بگذارد.


سخن ديگر از امير بيان و مولاى متقيان در خطبه 108 نهج ‏البلاغه مى‏ فرمايد:

«من عشق شيئاً غشى بصره و أمرض قلبه و …»
هر كه عاشق چيزى شود چشمش را كور ساخته و دلش را بيمار گرداند (به طورى كه عيب آن را ننگريسته، زشتى‏اش را نيكوبيند).

عشق در كلام بزرگان:

يكى از موهبت‏هاى بزرگ و ارزشمند الهى به انسان خاكى، كيمياى ناشناخته‏ ى عشق مى‏ باشد؛ حالتى كه منشأ تمام كمالات والاى نفسانى و يكى از مهم‏ترين عوامل حركت، آگاهى و رشد در انسان مى‏باشد و جايگاه بالاى قلب، مكان و ظرف آن مى‏ باشد.

بعضى فرموده‏ اند: عشق ستاره‏اى برافروخته از تجلى حسن معشوق ازلى است كه آدمى و پرى، طنين هستى اويند و آنقدر اين عشق مقدس است كه دست فرشته به آن نرسد.

عشق معجونى است كه همه‏ى جهان زنده به اوست و جنبش افلاك به بركت اوست.
مولانا عشق را وصف ايزد و از اوصاف خداوند بى‏ نياز مى‏ داند.

نكته‏ ى پايانى مقدمه اينكه جناب عارف حكيم صدرالمتألهين مى‏ گويد:

«عشق» عين «وجود» است و وجود عين عشق است، هر دو عين حسن و جمال است و مراتب و درجات عشق به اندازه‏ى مراتب وجود است و اين دو با هم ملازم هستند، و بين تمام موجودات عالم جريان دارد.

انواع عشق:

براى عشق تقسيم‏ بندى ‏هاى متعددى نقل شده اما معروف‏ترين آنها اين گونه است:

1. عشق حقيقى: كه همان محبت الهى، عشق به لقاء محبوب حقيقى، كه ذات احديت مى ‏باشد.
2. عشق مجازى: عشق‏هاى غيرحقيقى و زودگذر و ظاهرى كه بين موجودات است كه منحصر به انسان هم نيست بلكه ممكن است يك طرف انسان و طرف ديگر موجودات ديگر باشد.
عشق‏هاى وهمى و خيالى در محدوده‏ى عشق‏هاى مجازى مى‏ باشد.

منبع: کتاب باران مهر نوشته  محمدعلی رضایی اصفهانی